همه چیز درباره اظهارنامه ارزش افزوده (از مشاغل مشمول تا مراحل تصویب)

به طورکلی، ارزش افزوده ارزشی است که به عوامل تولیدی یا مواد خام، اضافه میشود. در قانون مالیات، به تفاوت میان ارزش کالا و خدمات عرضه شده با آن و خدمات خریداری شده، در یک بازه زمانی مشخص، ارزش افزوده گفته میشود؛ بهعبارتی دیگر ارزش افزوده را میتوان فروش منهای خرید دانست. با توجه به اینکه تمامی مردم با خرید کالا‌های مختلف، روزانه بارها مالیات ارزش افزوده را پرداخت می‌کنند و این نوع مالیات جزء جدایی ناپذیر از زندگی ما شده، اهمیت بسیار زیادی نیز دارد. از طرفی تمامی سازمان‌ها نیز بایستی اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده خود را تسلیم سازمان امور مالیاتی کنند. لذا با اینکه شاید ساده به نظر برسد اما سوالات مالیاتی که در این حوزه وجود دارند بسیار گسترده و تخصصی هستند؛ ما در این مقاله سعی کردهایم به صورت خلاصه درباره اظهارنامه ارزش افزوده و اهمیت رسیدگی به آن توضیح دهیم.

مشاغل و کالاهای مشمول ارزش افزوده

به‌طور کلی تمامی مشاغلی که خریدوفروش کالا یا خدمتی را ارائه می‌دهند، جزء مشمولین ارزش افزوده هستند و باید مالیات پرداخت کنند؛ برخی از این اصناف و مشاغل عبارتند از:

کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان کالا
کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و بهره‌برداران معادن
عرضهکنندگان انواع خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
عرضهکنندگان انواع خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای
عرضهکنندگان انواع خدمات حسابرسی، حسابداری، دفترداری و کلیه خدمات مالی حسابداران رسمی و مؤسسه‌های حسابرسی
هتل‌ها، متل‌ها و مهمان‌پذیرها
عمده‌فروشان و فروشگاه‌های بزرگ یا نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی
تمامی نمایندگان داخلی و خارجی مؤسسات تجاری و صنعتی
صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها
صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک
صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
صاحبان دفاتر اسناد رسمی
صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
صاحبان دفاتر خدماتی مسافرتی و جهانگردی
کلیه مؤسسات حمل‌ونقل موتوری و باربری زمینی، هوایی و دریایی
مؤسسات تبلیغاتی، بازاریابی و مهندسی
فروشندگان طلا و جواهرات
سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی

مراحل مشمولیت ارزش افزوده

مشمولیت ارزش افزوده به صورت مرحله به مرحله و در طی سال‌های مختلف وضع شد و تغییراتی پس از گذشت بازه زمانی‌های مختلف بر روی این قانون صورت گرفت که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

مرحله اول: در سال ۸۷ اولین مرحله مالیات بر ارزش افزوده به اجرا در آمد و طبق آن تمامی واردکنندگان، صادرکنندگان و فعالان اقتصادی که در زمینه فروش کالا و ارائه خدمات مشغول هستند، چنانچه در سال86 بیش از سه میلیارد ریال و یا در پنج ماهه نخست سال 87 بیشتر از یک میلیارد و دویست و پنجاه میلیون ریال درآمد داشته‌اند، مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده شده‌اند.

مرحله دوم: مرحله دوم مشمولیت مالیات بر ارزش افزوده در مهر ماه سال 88 به اجرا درآمد. در این مرحله کلیه افراد حقیقی و حقوقی جزء فعالیت‌های بند الف ماده 96 قانون مالیات های مستقیم مصوب 80/11/27، مکلف به اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند.

مرحله سوم: در آغاز سال 89، افراد بسیار بیشتری مشمول این قانون شدند. براین اساس تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی که در مراحل قبل مشمول این قانون نشده بودند، چنانچه در دو سال گذشته جهت فروش کالا و یا ارائه خدمات درآمد سه میلیارد ریال و یا بیشتر درآمد داشته‌اند، مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده شدند.

مرحله چهارم: در مهر ماه سال 89 مرحله چهارم این قانون به اجرا درآمد و طبق آن تمامی افراد حقیقی و حقوقی که در مراحل قبل مشمول این قانون نشده بودند، در صورت داشتن کسب‌وکار موضوع بند ب ماده 96 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 80/11/27، با دارا بودن هر مقدار فروش و درآمد مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده شدند.

مرحله پنجم: این مرحله در مهرماه 90 به اجرا درآمده است و طبق آن تمامی افراد حقیقی و حقوقی که در مراحل گذشته مشمول این قانون نشده‌اند و مجموع فروش کالا و ارائه خدمات معاف و غیرمعاف آن‌ها در سال‌های گذشته یک میلیارد ریال و یا بیشتر بوده است، مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند. هم‌چنین تمامی افراد حقوقی که فعالیت اقتصادی آن ها قبل و یا بعد از سال 90 تاسیس و به ثبت رسیده است و شامل شرایط یاد شده نبودند، در صورت دارا بودن درآمد یک میلیارد ریال و یا بیشتر در سال 90 و یا سال‌های بعد، مشمول هستند و موظف به ثبت نام در سازمان امور مالیاتی برای قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز هستند.

مرحله ششم: این مرحله در آغاز سال 94 به اجرا در آمد. در مرحله ششم افراد حقیقی و حقوقی، با نادیده گرفتن میزان فروش سالانه، در صورت دارا بودن فعالیت‌های موضوع ماده 95 قانون مالیات های مستقیم مصوب 80/11/27، مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند. این کسب‌وکارها شامل: چلو کبابی‌ها، کترینگ‌ها و آشپزخانه‌ها، سفره‌خانه‌های سنتی و اغذیه فروشی های زنجیره‌ای با مالکیت واحد و یا نام، نشان و عنوان تجاری واحد، صرف نظر از مساحت محل کسب‌وکار و نوع آن، مشمول این قانون هستند.

مرحله هفتم: طبق این مرحله که در مهرماه سال 95 اجرا شده است، کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر درآمدی که حاصل از فروش یا عرضه خدمات است، موظفند در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبتنام کنند. همچنین اشخاص حقوقی که پس از تاریخ نامبرده شده، فعالیت خود را ایجاد یا به ثبت رساندهاند نیز جزء مودیان مشمول ارزش افزوده محسوب میشوند و باید پس از شروع فعالیت، نسبت به پرداخت اولین دوره مالیاتی خود اقدام نمایند. تمامی فعالان اقتصادی که واجد شرایط مرحله یک تا شش قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند، لازم است برای اجرای قانون در سازمان امور مالیاتی کشور ثبتنام کنند و از تاریخ شمول فراخوان، مقررات تعیین شده را به اجرا درآورند.

جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده

با توجه به مهلت تعیین شده از طرف سازمان امورمالیاتی کشور برای ارسال اظهارنامه ارزش افزوده، چنانچه مودیان در زمان مقرر، اظهارنامه خود را ارسال نکنند، مشمول پرداخت جریمه خواهند شد. همچنین باید بدانند این جریمه جزو جرایم مالیاتی غیر قابل بخشش است. با توجه به اهمیت ارسال این اظهارنامه، حتی اشخاص حقیقی یا حقوقی که بدون فعالیت مالی هستند نیز موظفند اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند. از آنجاکه این مودیان هیچ‌گونه فعالیت مالی نداشته‌اند، باید اظهارنامه ارزش افزوده را سفید و همراه با مدارک مربوطه ارائه کنند؛ بنابراین عدم فعالیت مالی نباید دلیلی جهت عدم ارسال اظهارنامه باشد.

سؤالات متداول

مهلت پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، چگونه تعیین می‌شود؟

براساس قانون موجود در مورد مالیات بر ارزش افزوده، مودیان مشمول ارزش افزوده، موظفند هر ۹۰ روز یکبار، مالیات خود را پرداخت کنند.

محصولات معاف از ارزش افزوده شامل چه مواردی است؟

دام، طیور زنده و حیوانات، انواع آبزیان، زنبور عسل، فلزات گران‌بها و شمش طلا از آن دسته از اصناف و کالاهایی محسوب می‌شوند که معاف از مالیات هستند.

اگر جزء اصناف و مشاغلی هستید که نمی‌دانید مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شوید یا خیر و یا هر سوالی در رابطه با مالیات بر ارزش افزوده خودتان دارید، می‌توانید برای شناخت بیشتر و آشنایی با بایدها و نبایدهای مالیاتی، از متخصصان دفتر خدمات مالی و مالیاتی ماناکا مشاوره و راهنمایی دریافت کنید.